Operatie Market Garden

Inleiding

Van juni tot september 1944 hadden de geallieerden flink veel terrein veroverd, zo waren ze opgeschoven tot 40 km van de Rijn maar nu moesten ze wel echt een pauze inlassen om de troepen opnieuw te bevoorraden. Dat was op zich geen makkie omdat

1.

De aanvoerlijnen waren zeer lang .

2.

Men kende veel problemen met de aanvoer van voorraden langs zee omdat de geallieerden niet veel havens bezaten, ze hadden alleen maar Cherbourg, de mulberries, kunstmatige havens die men er sinds D-day had aangelegd(Le Havre was te zwaar beschadigd om te gebruiken) en Brest zou maar eind september worden veroverd. Antwerpen zou deze problemen kunnen oplossen maar er kon geen enkel schip binnenvaren omdat een deel van het 15de leger onder Von Zangen Zeeland nog altijd bezette.

Dit gaf generaal Student de tijd om zijn troepen te hergroeperen en terug klaar te stomen voor de komende strijd.

De geallieerden die na het succes van D-day zeer optimistisch waren geworden wilden een plan hebben om snel Duitsland op de knieën te dwingen. Er zouden 3 plannen worden opgevoerd:

1. door Eisenhower	zoveel mogelijke stoten op zoveel mogelijke fronten
2. door Patton	een aanval op een klein front gericht tegen de stad Metz en het Saarland omwille van haar industrie
3. door Montgomery	een aanval op een klein front gericht tegen Arnhem en dan afbuigen naar het Ruhr-gebied(industrie) om dan te eindigen met een snelle doorstoot naar Berlijn.

Het plan van Eisenhower was zeker niet slecht. Door op vele fronten aan te vallen moesten de Duitsers zich flexibel opstellen om elke aanval op te vangen. Hij had ook een politieke reden: door op één lang front aan te vallen zouden de Amerikanen en de Britten de overwinning samen behalen zodanig dat er minder spanningen zouden ontstaan. Toch mocht Montgomery zijn plannen uitvoeren omdat

1.	Eisenhower wou zijn offensief zo dicht mogelijk in de buurt van Antwerpen laten doorgaan omdat hij na Market Garden de mogelijkheid kreeg om heel Nederland te veroveren en daarmee ook de kans kreeg om de restanten van het 15de leger uit zijn posities te verdringen aan de Westerschelde.
2.	De enige reserves die Eisenhower had was het 1ste geallieerd luchtlandingsleger. Het plan van Montgomery gaf de mogelijkheid om die troepen te gebruiken zodat hij geen troepen van Patton moest afsnoepen om zijn plannen te realiseren.
3.	Met de plannen van Montgomery kon men de Siegfriedlinie vermijden waardoor er minder inspanningen zouden moeten gedaan worden om de opmars voort te zetten

4.	De geallieerde inlichtingsdiensten hadden een beter verloop voorspelt bij de plannen van Monty dan die bij Patton.

5.	Eisenhower zou zijn plan zeker hebben doorgedreven mocht de winter niet voor de deur staan.

De plannen

Montgomery's plannen waren zeer eenvoudig. Van Eindhoven t.o.m. Arnhem wou hij troepen droppen met als doel de 8 Nederlandse bruggen over de Maas, Waal en de Rijn te veroveren. Deze zouden dan moeten proberen de brug te veroveren en het uit te houden totdat het grondleger hen kwam aflossen.

Deze eenheden zullen de operatie uitvoeren:

doel	Amerikaanse eenheden	Duitse eenheden
	luchtlandings	grondtroepen
bruggen bij de 2 Wilhelminakanalen veroveren	101ste div(onder gen. Taylor)	59ste div onder gen. poppe (van het 15de leger onder von Zangen)
bruggen bij Grave, het Maas-Waalkanaal en Nijmegen(Rijn) veroveren	82ste div(onder gen. Gavin)	korps Feldt( van het 1ste parachutistenleger onder gen. Student)
	grondtroepen

optrekken langs de weg Eindhoven-Arnhem(Hell's Highway)	8ste legerkorps(van het 1ste leger ) onder gen. O'Connor bevat 2 divisies en 2 brigades	7de div. en 176ste div. beide van het 1ste parachute leger onder gen. Student
	Britse eenheden
	luchtlandings
rijnbrug bij Arnhem innemen	1ste div onder gen. Urquhart bestaat uit 3 brig. -1ste parachutebrigade -1ste luchtlandingsbrigade -4de parachutebrigade	9de (o.a. Kraft bataljon en de 10de SS pantserdiv (van het tweede SS pantserkorps onder gen. Bittrich, div van Tettau)
idem	1ste poolse parachutisten brig onder gen. Sosabowski

	grondtroepen
optrekken langs de Hell's Highway	12de legerkorps(van het 2de leger onder gen. Ritchie bevat 3 div)	groep Chill en div. Sievers beide van het 15de leger

idem

hoofdaanval: 30ste legerkorps(van het 2de leger onder gen. Horrocks bevat 3div en 2 brig)

groep Walther (van het 1ste parachute leger onder gen. Student)

Generaal Brereton, bevelhebber van het 1ste geallieerd luchtlandingsleger(alle belangrijke luchtlandingsdivisies maken daar deel van uit zoals het 82ste, het 1ste, het 101ste,...) zou het leeuwendeel van de operatie voor zich moeten nemen. Maar door zijn middelmatige bekwaamheid en het ongeluk dat de operatie zo snel moest beginnen kon er niet veel informatie verzameld worden.

Brereton eiste dat er maar één keer troepen mochten afgeworpen worden die dag. Als je het oppervlakkig bekijkt is dat niet zo erg maar als je dan rekent dat je veel minder troepen op de grond hebt tijdens de cruciale uren kunnen we dat wel als een fout beschouwen.

De uitvoering

Op 17 september 1944 stegen 1500 vliegtuigen(1000 transport -en 500 zweefvliegtuigen) op met 30 000 troepen aan boord.
Al in het begin had Market Garden een mislukking kunnen worden omdat er een Horsa(zweefvliegtuig) neergehaald werd met de plannen van de hele operatie. Maar de Duitse bevelhebbers(vooral Model) negeerden het.

Het grondleger die aan de grens van België-Nederland stond trok langzaam op naar Eindhoven. Het ontbrak hen niet aan optimisme(misschien zelfs opportunisme) maar de 2 Duiste divisies(het 7de en het 176de) die de grens bewaakten leverden prima afstoppingswerk.

De 101ste luchtlandingsdivisie

Deze divisie moest 5 bruggen zien te veroveren, ze slaagde daar niet direct in. Op de eerste dag werden er 3 van de 5 veroverd maar de belangrijkste, deze in de buurt van Eindhoven was nog stevig in handen van de bezetters(deze werd een dag later veroverd). Generaal Poppe's troepen konden er zelfs één vernietigen.
Op de 19de werden de Amerikanen fel aangevallen maar ze hielden stand. Toen ze nog een regiment in de strijd wierpen konden ze de Duitse troepen terugdrijven. Maar de Duitsers gaven niet op want de volgende dagen bedreigden ze weer de aanvoerwegen van het grondleger maar de Britten steunden hun bondgenoten voortreffelijk zodat de situatie draaglijker werd. Grote delen van de divisie werden opgenomen in het grondleger hun taak was volbracht.

De 82ste luchtlandingsdivisie

Het leek er op dat deze divisie op 17 september een noodlottige start hadden genomen: er was teveel anti-luchtgeschut bij de bruggen gestationneerd zodat de meeste eenheden verder van hun doelen werden gedropt dan gepland. Ten tweede werden 2 van de 3 bruggen - die als doel waren aangeduid - opgeblazen. Er schoot dus nog één enkele brug over, het 508ste regiment haastte zich snel naar de brug bij Nijmegen maar ze werden tegengehouden door een kleine eenheid van de 10 SS pz div die Model had gestuurd.
Het enige succes dat het 82ste behaalde die dag was de verovering van de maasbrug bij Grave. De volgende dag deed het 508ste regiment nog een poging om de brug bij Nijmegen te veroveren maar dit misluktte, de Amerikanen zouden de aas moeten oversteken om een bruggehoofd bij Nijmegen te vestigen. Ondertussen hadden de Duitsers geprobeerd het 505de regiment uit zijn stellingen te verdrijven op de Groesbeek hoogtes dit lukte aanvankelijk maar in de namiddag zetten de Amerikanen een geslaagde tegenaanval in zodat de hoogtes overgingen naar de geallieerden.

Op de 19de was er zeer goed nieuws, het 504de regiment die de brug bij Grave had veroverd had contact kunnen maken met het 30ste legerkorps van Horrocks.
De aanval op de brug bij Nijmegen kon maar de volgende dag beginnen omdat het 82ste over geen boten beschikte om de brug over te steken, ze moesten worden aangevoerd door het 30ste legerkorps. Na een hevige aanval konden de geallieerden de brug heelhuids in handen nemen. Ondertussen werd het 505de regiment opnieuw zwaar aangevallen maar het kon zich nog juist handhaven.
De volgende dag kon het 508de regiment de brug bij Nijmegen veroveren na een hevig maar kort gevecht.
Het veroveren van deze brug bij Nijmegen was buiten de aanvallen van het 508ste regiment ook te danken aan Frost's troepen(van de 1ste luchtlandingsdivisie) die een harde strijd leverden bij de Rijnbrug. Zij hielden de Duitse soldaten tegen die de brug bij Nijmegen wilden versterken.

Later zou er één vraag worden gesteld worden: waarom heeft men de brug niet opgeblazen? Toen operatie Market Garden begon bracht Model explosieven aan de brug maar tijdens Market Garden was ie ervan overtuigd dat hij deze brug kon verdedigen. Maar toen de geallieerden al stormenderhand de brug aan het veroveren waren wou hij hem dan toch opblazen maar dit lukte niet.
Er bestaan vele theorieën die zeggen wie de explosieven onklaar had gemaakt. Zo zou een Nederlands verzetslid de kabels doorgesneden hebben. Maar de theorie die het meest waarschijnlijk is is dat de Britten juist op tijd de brug hadden ontmijnd.

De volgende dag wordt de stad Beek na zware gevechten veroverd in samenwerking met het 30ste legerkorps maar meer gebeurt er niet die dag omdat het korps een pauze inlast zodat de infanterie bij de tanks kunnen komen aansluiten. Dit leidde tot grote woede bij de Amerikanen(en het waren dan nog niet hun troepen die vastzaten) die wilden dat de troepen bij Arnhem zo snel mogelijk bevrijd werden.

Op de 22ste zou je kunnen denken dat de rol van het 82ste uitgespeeld was maar ze moest nog één taak vervullen: de droppingszones bij Overasselt behouden zodat men nog meer troepen kon droppen maar de versterkingen zouden morgen gedropt worden. Zo had zij ook al haar doelen bereikt.

De 1ste luchtlandingsdivisie

Op 17 september kon door een tekort aan vliegtuigen en door een verbod van gen. Brereton* maar 2 van de 3 brigades(het 1ste luchtlandingsbrig. en de 1ste parachute brig.) gedropt worden. Het 2de bataljon onder Frost van de 1ste parachutebrigade veroverde in een korte tijd alle dorpen rond zich, trok dan op naar de rijnbrug en bezette dan de oever van die brug. De 2 andere bataljons, het 1ste en 3de die zich probeerden bij Frost's troepen te voegen stuitten op hevig verzet van het Kraft bataljon en worden gestopt. Het verging de andere brigade niet beter, zij had de 9de SS pantserdiv ontmoet en werd direct gestopt.

De volgende dag werd de 4de parachute brigade(11de bat en 156ste bat) gedropt, het 11de bat moest proberen zo snel mogelijk Frost's troepen te versterken maar ze werd door de 10 SS pantserdiv tegengehouden op dezelfde plaats waar het 1ste en 3de bat vastzaten. Maar een nog veel slechter gegeven is dat het 156ste, die de bevoorradingsgebieden moest bewaken ze verloor aan de Duitsers zodat de hele divisie niets van aanvoer had. Later op de dag verlaat het 1ste en 3de bat zijn posities om naar Oosterbeek te trekken, andere eenheden zullen in de buurt zullen dit voorbeeld volgen. Ze werden direct ingesloten door de Duitsers en vochten een bittere strijd in de hoop dat het 30ste korps snel kwam opdagen.

3 dagen na de operatie waren Frost's troepen door een deel van de 9de div. van hun oever verdreven, de toestand is hopeloos en de volgende dag gaven ze zich over.
De Duitsers lanceerden hevige aanvallen op de perimeter maar de Britten houden stand. Ondertussen werd de 1ste Poolse brigade gedropt ten Zuiden van de Rijn juist onder de perimeter.

Op de 21ste maakt de Poolse brigade contact met de grondtroepen. Ze wilden de Britse troepen bij Oosterbeek bevoorraden. Maar die nacht krijgt men enorm veel problemen met de rubberboten zodat er de volgende morgen maar 1 ton munitie en 50 Polen naar de overkant worden gebracht. De restanten van de 1ste div had ook een nijpend gebrek aan voedsel en water de geallieerde bevelhebbers beslissen daarom niet hun energie te steken in het aanvoeren van voorraden maar in het evacueren van de overige troepen. Er werden er 2400 geëvacueerd, 300 Britten en Polen moesten zich overgeven.

Opmerkingen

Het is moeilijk te zeggen als deze operatie nu geslaagd was of niet. Uiteindelijk hebben ze hun hoofddoel niet bereikt: een snelle doorstoot naar hartje Duitsland. Toch hebben ze bijvoorbeeld de belangrijkste bruggen van de Maas en Waal kunnen veroveren(de brug bij Nijmegen werd later door een zelfmoordactie vernietigd). Ze hadden een klein saillant veroverd maar konden er niets mee doen. Waren de 17200 gesneuvelde geallieerden geen weggegooide levens?